San Remo Konferansı

San Remo Konferansı

Birinci
Dünya Savaşından sonra, 19-26 Nisan 1920’de, Osmanlı topraklarının
paylaşılması ve Türkiye ile yapılacak olan Sevr Antlaşması'nın
şartlarını hazırlamak için, İtalya’nın San Remo şehrinde toplanan
milletlerarası konferans.
İngiltere başbakanı, Fransa başbakanı,
İtalya başbakanı ile Japonya, Yunanistan ve Belçika temsilcilerinin
katıldığı konferansta, Birinci Dünya Savaşından mağlup olarak çıkan
Osmanlı Devleti topraklarının ve Ortadoğu petrollerinin paylaşılması
görüşüldü ve Sevr (Sévres) Antlaşmasının son biçimi tespit edildi.

San-Remo
Konferansında, Osmanlı Devletinin Asya ve Kuzey Afrika’da bulunan Arap
toprakları üzerindeki bütün haklarından vazgeçmesi, bağımsız bir
Ermenistan’la Özerk bir Kürdistan’ın kurulması kararlaştırıldı. Ayrıca,
Osmanlı Devletinin eski Suriye topraklarında iki “A tipi manda” teşkil
edilerek Suriye ve Lübnan’ın Fransa, Filistin’in ise İngiltere’nin
idaresine bırakılması, Irak topraklarının da İngiltere’nin mandasına
girmesi kararlaştırıldı. Teşkil edilen A tipi manda idaresi, söz konusu
ülkelerin bağımsız sayılmasını, kendini idare edebilecek siyasî
olgunluğa erişinceye kadar manda otoritesi altında kalmasını
öngörüyordu.

Konferansta, ayrıca, İngiltere ile Fransa
arasında bir petrol anlaşması imzalandı. Bu anlaşmayla Musul’un,
İngiltere’nin Irak manda bölgesine dahil edilmesi, Fransa’ya Irak
petrollerinden % 25 hisse verilmesi ve petrol taşıma kolaylıkları
tanınması sağlandı.

Almanya ile Fransa arasındaki meselelerin
de ele alındığı konferansta, Almanya ordusunun büyütülmemesi gerektiği
kararlaştırıldı.

San-Remo Konferansından sonra, 10 Ağustos
1920’de, Osmanlı hükümetine zorla imzalatılan Sevr (Sévrés) Antlaşması,
Sultan Beşinci Mehmed Vahideddin tarafından tasdik edilmediği gibi,
Ankara’daki Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından da kabul edilmedi.
Batılı devletler arasında da, Yunanistan’dan başka onaylayan çıkmadı.
Böylece, antlaşma hukukî geçerlilik kazanmadı ve yürürlüğe girmedi.

San-Remo
Konferansı, bugün Türkiye’nin karşı karşıya bulunduğu iç ve dış
meselelere kaynaklık etmesi bakımından önem arz etmektedir. Bu
konferansta kararlaştırılan, daha sonraki antlaşmalarla kurulması
sağlanan bağımsız Ermenistan Devleti, Türkiye için dış tehdit unsuru
teşkil etmektedir.

Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin
bölünmesine yönelik terör hareketlerinin fikrî tohumları San-Remo
Konferansında atılmış, art niyetli Avrupa devletlerinin destek, tahrik
ve teşvikleriyle bugün, fert, aile, toplum ve devlet hayatını
etkileyici hale gelmiştir.

Harp Akademileri Komutanlığı
yayınlarından "Tarihî ve Coğrafî Açıdan Kafkasya’nın Etnik Yapısı"
adlı, Mart 1993 tarihli ve 13 nolu Bilgi Notunda, San Remo
Konferansıyla ilgili olarak şu bilgiler verilmektedir: “Âzerbaycan,
bugün çok ciddî meselelerle karşı karşıya bulunmaktadır. Bu meselelerin
başında da Karabağ gelmektedir. Sahip olduğu konum itibariyle, sadece
bölgedeki ülkelerin değil, bölge dışı ülkelerin de ihtiraslarının
çarpıştığı, Âzerbaycan’ın sürdürdüğü mücadele sadece Ermeniler'e ve
Ermenistan’a karşı verilmemektedir. Onların arkasındaki Rusya
Federasyonu, İran ve batılı ülkelere karşı verilmektedir. Söz konusu
uluslararası bu politikayı, San Remo Konferansında Lord Curzon’un şu
sözleri aydınlatmaktadır: 'Yeni bir Panislamizm ve Panturanizm akımı
ortaya çıkabilir. Bu ihtimali düşünen Londra Konferansı, dünya
barışının devamı bakımından, Anadolu Türkleri ile daha doğudakiler
arasında, Hıristiyan bir toplumdan oluşan bir set çekmenin, şâyân-ı
arzu olduğunu düşünmüştür. Bu da yeni Ermeni Devleti olacaktır'.
Dolayısıyla bu politikada, Türk dünyasına karşı mücadele eden her
devlet, yer almaktan bugüne kadar kaçınmamıştır.”