Edirne Antlaşması

Edirne Antlaşması

1828 Osmanlı-Rus savaşı sonunda, Edirne'de imzalanan antlaşma (14 Eylül 1829).
Navarin
faciasından (1827) sonra başlayan (Eylül 1828) Osmanlı-Rus savaşı
aleyhimizde gelişince, barış isteği belirdi. İngiliz ve Fransız
elçilerinin teşebbüsleri ve Çarın kayınpederi Prusya kralının
gönderdiği aracının çabalarıyla, bir antlaşma hazırlığına girişildi.
1829 yılı yazında, Çarlık orduları, Balkanları aşarak, İslimiye ve
Yanbolu taraflarını zorlamaya başladı, doğuda Erzurum'u aldı. Bu sırada
Edirne de düşünce, savaşa son vermek için, İstanbul'daki Prusya elçisi,
denizden Tekirdağ'a gitti, Rus generali Dielitsch'e haber göndererek,
ateşkes ilanını sağladı, iki tarafın Edirne'de barış esaslarını
görüşmelerine karar verildi. Bu arada Edirne'nin doğusunda kalan Rus
askerleri çekildiler. Daha önce, İstanbul'daki İngiliz ve Fransız
elçileri, hükümetlerinden aldıkları talimata dayanarak, Mora'nın
(Yunanistan) istiklalini (bağımsızlığını) tanıması hususunda Babıâli'ye
verdikleri resmî takrire cevap istediler ve Bebek Köşkü'nde yapılan
müzakereler sonucunda, ilgili devletlerin evvelce Londra'da (22 Mart)
aldıkları kararları kabul etmek gereği ortaya çıktı (6 Temmuz). Bu
kararlar, Yunan hükümetinin tam bağımsız bir devlet olması,
sınırlarının daha önce verilen mazbatada istenilen şekilde çizilmesi;
Yunan hükümdarlığının, müttefik devletlerde hükümran olan hanedanlardan
birine mensup olmayan bir prense asaleten verilmesi, Devlet-i Aliyye
ile Yunan devleti arasında barışın korunması, iki tarafça genel af
ilanı, Yunanistan'a göç etmek isteyen Rumlara bir yıl süre tanınması
vs. gibi hükümleri, dokuz maddede kapsamakta idi.

Askerî
harekâta son verilerek, barış müzakerelerine Edirne'de başlanması
kararlaştırılınca, Babıâli tarafından, Sâdık Efendi birinci Eminbeyzâde
Abdülkadir Bey ikinci murahhas tayin edildiler (15 Ağustos 1829). Bir
ay kadar süren müzakerelerden sonra Edirne'de 16 maddelik bir antlaşma
imzalandı. Başlıca hükümleri şunlardı:

1. Karada ve denizde
çarpışmalara son verilerek, iki devlet arasında, sınırsız bir dostluk
kurulacak; bu antlaşmanın şartlarına aykırı hareket edilmeyecektir.

2.
Rusya, Boğdan ülkesini eski sınırlarıyla, Osmanlı Devleti'ne bırakacak,
Eflak bölgesinden Dobruca, Silistre, İshakçı, Pazarcık, Varna, Yanbolu,
Aydost, Kırkkilise ve Edirne ile Rumeli'de işgal ettiği bütün yerlerden
geri çekilecektir.

3. Prut nehri, eskiden olduğu gibi, Boğdan
arazisine bitiştiği yerden, Tuna'ya karıştığı yere kadar, iki devlet
arasında sınır olacak, Tuna kollarındaki bütün adalar Rusya'nın
tasarrufunda kalacak, bu nehrin sağ kıyısı Osmanlıların olacak, 10
km.'lik mesafe boşaltılacak, hiçbir tesis yapılmayacak, adalarda Rusya
hiçbir bina ve istihkâm yapmayacak, Tuna nehrinde seyrü sefer, her iki
devlet için serbest olacaktır.

4. Gürcistan ve Kafkas
tarafındaki birçok eyalet, uzun zamandan beri Rusya hudutları içine
girmiş; 1828'de İran- Rusya arasındaki Türkânçay Antlaşması gereğince
Revan, Nahçıvan hanlıkları da Rusya'ya geçmişti. Bu bakımdan iki devlet
arasındaki yeni sınır, Ahıska, Poti, Anapa kaleleri Rusya tarafında;
Kars, Bayazıt, Erzurum bölgeleri Osmanlılarda kalmak üzere
düzenlenecektir.

5. Eflak ve Boğdan'a yeni haklar tanınacak,
Eflak-Boğdan beyleri, yaşadıkları sürece görevde kalacak, Eflak ve
Boğdan'daki kaleler yıktırılacak, bu iki eyalette Osmanlı askeri
bulunmayacaktır.

6. Akkerman Antlaşması gereğince Sırbistan'a
tanınmış olan imtiyazlar, yani Sırbistan muhtariyeti, bu antlaşma ile
tekid edilecektir (sağlamlaştırılacaktır).

7. Rus ticaret
gemilerine Boğazlardan geçiş hakkı tanınacak, Rus halkından olanlar,
Osmanlı ülkelerinde serbestçe ticaret yapabileceklerdir.

8. Osmanlı Devleti, Rusya'ya, on taksitte ödenmek üzere, on bir buçuk milyon duka altını tazminat ödeyecektir.

9.
Osmanlı Devleti, 6 Temmuz 1827'de Londra'da, Rusya, İngiltere ve Fransa
arasında ve Yunanistan'ın bağımsızlığıyla ilgili antlaşmaya tam
muvafakat bildirecek; 22 Mart 1829'da bu esasa göre düzenlenen
protokolü de kabul edecek; antlaşmanın tasdikinden sonra Rusya,
İngiltere ve Fransa murahhaslarıyla birlikte ve antlaşma esaslarının
uygulanmasını kararlaştırmak üzere, Osmanlı Devleti tarafından
murahhaslar tayin edilecektir.

10. Her iki devlet, savaş
sırasında işgal ettikleri topraklarda genel af ilan edecek, harp
esirleri de bu antlaşmanın onaylanmasından sonra, derhal serbest
bırakılacaktır.