Irak / Ülkeler Tarihi

Konu: Irak / Ülkeler Tarihi Çarş. Haz. 04, 2008 5:16 am

Irak / Ülkeler Tarihi

Irak’ın bulunduğu Mezopotamya bölgesi
dünyanın ilk önemli yerleşim merkezlerinden biridir. M.Ö. 7. yüzyıla kadar
Sümer-Akad, Babil ve Asurların elinde kalmış, bu tarihte ise Perslerin eline
geçmiştir. Bölgede İslamiyetten önceki Araplar da Main, Sebai ve Himyeri
devletlerini kurdular.

İslamiyetin doğuşu ve hızla gelişmesi ile birlikte Müslümanlar uzun süre
bölgeye hakim oldular. Müslümanların dördüncü halifesi Hazret-i Ali’nin kabri
Necef’tedir. Oğlu Hazret-i Hüseyin de burada Kerbela’da şehid olmuştur. İmam-ı
A’zam Ebu Hanife,Ahmed bin Hanbel, Abdülkadir Geylani gibi büyük alim ve
veliler Bağdat ve Kufe’de yetişmişler, insanlığa ilim ve hikmet yaymışlardır.
Bu üç zatın türbesi halenBağdat’tadır.

Bağdat 762’den itibaren yeni baştan imar edilerek Abbasilerin yani, İslam
dünyasının başşehri oldu ve dünyanın en önemli kültür merkezlerinden biri
haline geldi. Bilhassa 786-809 seneleri arasında halifelik yapan Harunürreşid
ve oğlu Me’mun zamanında Irak dünyanın en parlak ilim ve kültür merkezi oldu.
Ancak 1258’de Irak’a giren Moğol hükümdarı Hülagü, şehirleri yakıp yıkmış,
binlerce Müslümanı öldürmüştür.

Daha sonraki tarihlerde de eski günleri bulamayan Irak, sırasıyla Celayirliler,
Timuroğulları, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Safevilerin hakimiyeti altında
kaldı. 1515’te Kuzey Irak’ın Osmanlı topraklarına katılmasını takiben Kanuni
Sultan Süleyman Han 1534’te ülkenin tamamını fethetti. Irak, Osmanlı
hakimiyetinde kaldığı yaklaşık beş asırlık süre zarfında en parlak dönemlerini
yaşadı.

Kıymetli alimler İstanbul’a götürülerek, çalışmaları için her türlü imkan temin
edildi. Osmanlı Sultanı Dördüncü Murad Han zamanında Bağdat ikinci defa
fethedildi. Bu fetihte padişah bizzat harbe iştirak etmiş, kale kapısı
yıkılırken elindeki gürzle o da yardım etmişti. Kalenin fethinden sonra
Şiilerin yıktığı İmam-ı A’zam türbesini yeniden inşa ettirdi.

Irak’a göz koyan İngilizler, Birinci Dünya Savaşı sırasında 20 Kasım 1914’te
Basra’ya girdiler. Ancak 29 Mayıs 1916’da Irak ve Osmanlı Kuvvetleri “Selman
Pak” meydan savaşında İngilizleri yenerek tamamını esir ettiler. Birinci Dünya
Savaşından sonra Osmanlılar bölgeden çekildiklerinden Iraklılar yalnız ve zayıf
kaldılar. Bunu farkeden İngiltere 1918’de ordularını Musul’a soktu.

1920’de yapılan son Roma Konferansında da Irak’ın İngiliz mandası altına
girmesi kararlaştırıldı. 1930’da İngiltere Irak’a sözde bağımsızlık tanıdı.
1933’te de Faysal’ın oğlu Gazi, kral oldu. Irakİkinci Dünya Savaşına girmedi.
Ancak bütün İngiliz sömürgeleri gibi savaştan etkilendi.

14 Temmuz 1958’de Irak ordusu, 22 yaşındaki Kral İkinci Faysal’ın da
öldürüldüğü kanlı bir darbe ile yönetime el koyarak cumhuriyeti ilan etti.
Ancak darbeci Abdülkerim Kasım tam bir diktatör olduğundan, Irak’a
İngilizlerden fazla bir hürriyet vermedi. Bunun üzerine Sosyalist Arap Baas
Partisi aynı senenin 8 Şubatında yönetimi ele geçirdi. 18 Kasım 1963’te işe
Arif Kardeşler, karşı darbe ile başa geçti.

Beş sene sonra 30 Temmuz 1968’de de Baas Partisi yeni bir darbe yaparak ikinci
defa yönetimi ele geçirdi. Saddam Hüseyin’in başkanlığındaki Devrim Komuta
Konseyi ve Sosyalist Arap Baas Partisi bugün de işbaşındadır. 22 Eylül 1980’de
başlayan Irak-İran savaşı ülkede yüzbinlerce insan kaybına, milyarlarca
dolarlık zarara huzurun, barışın ve düzeninin bozulmasına yol açtı. Sekiz sene
gibi uzun bir savaş sonunda, 20 Ağustos 1988’de ateşkes imzalandı.

1990 ortalarında Irak orduları Kuveyt’e girerek burayı işgal etti. Bunun
üzerine başlayan Körfez Krizi petrol fiatlarının artmasına ve ekonomik
dalgalanmalara sebep oldu. ABD-Suudi Arabistan’ın güvenliğini sağlamak için
500.000 asker, birçok Avrupa devleti de Basra Körfezine donanma gönderdi.

Irak’a, Kuveyt’i boşaltmak için verilen sürenin bittiği 16 Ocak 1991 günü,
Müttefik güçler askeri harekata başladı. Bir ay zarfında Irak mağlub olarak
Kuveyt’ten çekilmek mecburiyetinde kaldı. Ateşkes antlaşması imzalanarak barış
görüşmelerine başlandı. Amerika Irak’ın kuzey sınırındaki kürtleri korumak için
askeri birlik bulundurmaktadır.